Skip to main content
Outdated Browser

For the best experience using our website, we recommend upgrading your browser to a newer version or switching to a supported browser.

More Information

Nonfiction

My Story of Chess

By Shota Iatashvili
Translated from Georgian by Elizabeth Heighway
Georgian writer Shota Iatashvili describes a staring match with a chess Grandmaster.

I had no idea what was wrong with the girl. She’d make her move, hold her breath for a few seconds, then move her hand toward the chessboard again and touch the piece she had just put down, as if she was caressing it, or else lightly grasp the very top of the piece with her pale fingers and then turn it slightly, move it a few millimeters to one side, whisper “J’adoube” in a warm, slightly choked voice and then rest her blonde head back down on her fleshy palm.

She did this after every move. It wasn’t only her own pieces she adjusted, either; she did it to mine, too. Even when I’d placed them very, very carefully, right in the center of the square, she still adjusted them. I started to feel anxious whenever I put a piece down. I couldn’t think straight. All those options I’d considered, all those combinations I’d thought through blurred into one. By now all my attention was focused on how the girl kept moving her hand toward the piece I had just put down, touching it, caressing it, lifting it slightly into the air, then putting it back on the same square and saying in that strange voice, “J’adoube . . .”

It was a rule. Chess players are allowed to adjust their pieces, or even their opponent’s pieces, as long as they utter those magic words as they do so. If they don’t say the words the rule states they must move whichever piece they touched (if it was theirs) or capture it (if it was their opponent’s), assuming it is legal to do so. Unfortunately there was nothing in the rules about how many times a player could adjust a piece, so this girl was exercising her right on every move. In fact, sometimes even several times between moves: she would touch the white knight, or the black bishop, or both players’ pawns . . . Her hand would travel around the board, creeping up on a piece as she mumbled in a kind of trance: “J’adoube, j’adoube, j’adoube . . .” And gradually my head would get foggier and foggier, and I would start making stupid mistakes . . . and I’d lose to her every time.

I suddenly remembered this girl right in the middle of a lecture by the grandmaster Alexei Suetin on psychological preparation and the use of psychological tactics in chess. As he ran through the theory he gave us examples that illustrated his point. He gave several examples of one chess player using psychological tactics to beat another. For instance: “There was one particular player who would start staring right into the eyes of his opponent the minute he’d made his move. He would fix his gaze on them and never look away, and he would even try to return his opponent’s move as quickly as possible, just so that he could carry on staring. There’s no rule about staring at your opponent, you see, so they couldn’t lodge a complaint.”

As soon as he said it everything fell into place. I realized that this girl’s disconcerting habit of endlessly adjusting pieces was in fact a well thought-out psychological strategy designed to unsettle her opponents. Or at least that’s what I thought back then; in reality there was no way a girl of twelve could have come up with strategies like that. It was more likely some kind of neurosis—a silent compulsion to touch everything. Or maybe she’d been taught to play chess by a blind father; after all, there were plenty of blind players in our tournaments. They sat to one side and always had more spectators than anyone else, and whenever their opponent moved they would run their hands over the battlefield to work out which piece had been moved and to where. Having done so, they would fall silent and fix their lackluster gaze onto the ceiling of the playing hall, or more often onto their invisible opponent. And then they would feel around the battlefield one more time and make their move.

And quite often the blind players beat me, although not always. Sometimes, after the game, one of them would ask me to take them to the nearest bus stop. They would fold up their chess board with the hole drilled into each square and tuck it under one arm, then take my arm so that I could guide them to the bus stops in front of the Philharmonic. I would tell them the number of each bus that stopped until the one they wanted pulled up. I’d help them up into the bus and then, fresh from my defeat at the hands of a blind player, set off home . . .

Anything could happen back then in one of our Swiss-system tournaments. At one point a Russian soldier started coming. He was a ruddy-cheeked man from some remote Russian province. He came to each game straight from his garrison. As often as not he’d be late, and still out of breath as he sat himself down at the chessboard to beat every one of us, round after round . . . He beat us all: the blind players, the girl who adjusted the pieces, even our finest top-rank players and future grandmasters. He left everyone in his wake, brought us all to our knees and always emerged the victor. And then one day he went back to his garrison and that was the last we saw of him. He must have finished his national service and been sent back to whatever remote province he’d come from. He’s probably sitting there today, an old man, a drunk, who wins himself a new bottle of vodka in a game against one of the locals whenever he runs out.

Whatever made me think of that Russian soldier now? It was another Russian I was talking about: Grandmaster Suetin, giving his children’s class a talk on psychological preparation in chess and then seating them at their boards for a simultaneous game. I’m sitting there too. I make one move, then another. Grandmaster Suetin walks around, doing a tour of the room. He has twenty or twenty-five children to outwit, a whole class to bring down with a single sweep of his hand. Grandmaster Suetin is a well-built man—one might even say portly—but that’s not a problem; chess may be a sport, but it’s not like athletics where you need the right build. No, for chess you need a piercing stare, lightness of touch, and a shrewd mind. Grandmaster Suetin has all of these, and there is a certain self-confidence in the way he moves his clumsy form through the rectangle of chess tables. One thing stands out though: once or twice as he was walking toward me I looked up and noticed that behind those enormous glasses he wore perched on his nose, behind those jam-jar lenses, his eyes seemed even larger and more bulging than usual. And it was seeing those bulging eyes that suddenly gave me a devious idea! I thought about the player Grandmaster Suetin had told us about, the player who won by staring at his opponent during the match, and I suddenly realized that since such a good tactic existed, and since there was nothing an opponent could do to stop it, there was no good reason I shouldn’t use it myself, right now.

As soon as it came to me I lifted my head and looked Grandmaster Suetin in the eye. He looked down at me, made his move and turned away, seemingly unperturbed. He steered his awkward form through the room, calmly made his moves, carried on making his rounds. I intensified my gaze, boring into his back, then his head, then the side of his face. When he next came over he gave me a sideward glance, made his next move and went on his way. I looked down at the board. It was the Spanish Game. I knew very well how it played out. I made a quick decision about how to proceed, moved my piece and carried on burning a hole in his back . . .

And as I did so I thought about that girl of mine who always adjusted the pieces: “I can’t wait to play you again soon,” I thought. “I’ll show you! I’ll stare into your eyes until you’re completely flustered, you poor girl, and you won’t be able to focus on the board and your hand will start shaking and your voice will crack and you won’t be able to think of any good moves, and you won’t even manage your ‘J’adoube’ with that choked-up voice of yours, and then you’ll see, then you’ll see me get my own back, see me destroy you—no mercy! . . .”

But this was no time to be thinking about a girl. Not when I was in the middle of playing a Grandmaster. Not at this stage in the game. Not when I—normally such a quiet, polite, studious boy—had suddenly developed a daring streak, overcome my habitual embarrassment and timidity, started making my moves without hesitating, never taking my eyes off my opponent, going so far as to try and catch his gaze behind those enormous glasses. Sometimes I managed it, too, and saw in his eyes a terrible mounting rage, an awful mercilessness. And indeed, how else can he possibly respond, when he teaches his pupil a new tactic only to have the brazen young upstart turn round and use it against him not half an hour later!

We reach the middlegame. I look down at the chessboard and can hardly believe my eyes. I’ve clearly got the advantage; in fact I’m almost in a winning position. “It’s really working!” I think to myself. Grandmaster Suetin comes over, and pauses in front of my board. I look up at him stubbornly. He bends over my board and makes his move, and as he does so he leans further down toward me and hisses aggressively in my ear, but quietly so no one can hear: “Stop staring at me!”

I go green.

Suddenly I’m that straightlaced, shy, studious boy again. I bow my head and stare down at my shoes. I sense Grandmaster Suetin move away, and when he has done so I just about manage a furtive look at the board. I want to see his move. Everything around me is a blur. I focus my gaze until I can just about make out the position of the pieces. I drop my head again and stare at my shoes. I think through my options in my head, moving the pieces in my mind. I try to think how to fight back . . .

He comes toward me . . . I think I’ve got it . . .

He’s right in front of me . . . I lift my gaze, just a little, and make my move. He responds by slamming his piece down and walking away. He finishes his next round before I’ve even lifted my head. And the next. And the next. I’ve lost it. I’ve lost any advantage I once had. And I hear him hissing in my ear again: “Stop staring at me!”

And suddenly I’m angry! I’m angry! What right does he have? Why is he telling me to stop? He said it himself: I’m not breaking any rules! And now he’s breaking them! Or maybe not. Maybe he’s just trying to psych me out . . . Just like I’d been doing to him . . .

And all of a sudden I was no longer cowed, and I proudly raised my head to look at him. He was already coming toward me. And the meek yet somehow wilful stare of a little boy met the wide, open eyes of the grandmaster. He did not take his eyes off me. He came toward me and glared at me, and I realized that now was the time to stand my ground . . . and I did. He came over to my board. He stood over me. He looked down at me. He swallowed me up with his eyes. I stared back up at him. Grandmaster Suetin did not even look at the board. He stared down into my eyes, devouring me . . . I stared back at him. I was trembling, but still I stared. I didn’t blink . . .

And I did it. I outstared him. He shifted his gaze, looked down at the board, and, with a deafening bang of his piece on the board, he made his move, and turned away. By now there were only a few of us left, probably about seven. It was all over for the others. And this meant that he was coming back round to me much more quickly now. I kept staring at him, brazenly, and I played on defiantly . . . and I won.

In chess the loser shakes the winner’s hand as a sign that they are conceding defeat. It is both a custom and a question of etiquette. But there is another, unofficial way to end the game too—a less polite way, one might say—which is to tip your king over on the board when beaten.

Grandmaster Suetin tipped his king—or rather slammed his king down—on the board and walked out without shaking my hand . . .

I stared at him one last time.

It was probably the greatest victory of my life. I was never to experience another win like it.

As for the girl who always adjusted the pieces on the board, I never played her again. We played in the same tournaments, but fate—or the draw—decreed that we never played against each other. I was white when she was white, or I was ranked higher and the girl lower, or the girl higher and me lower. And I wanted to play her so badly . . . I was just itching to play her . . . I had my stare ready . . .

But each time that little blonde girl was sitting opposite somebody else, adjusting their pieces instead of mine, putting someone else off their game, or maybe—who knows?—failing to do so . . . And then one day some boys took me out of the Chess Palace and beat me up outside. No one had ever hit me before. It was my first—and worst—beating.

I can’t remember why those boys had it in for me, what it was about me they didn’t like, what I had done to them . . . but I came to the conclusion afterward that they’d been teaching me a lesson for behaving as I had. I was being punished for how I’d behaved toward Grandmaster Suetin.

Conceding the game and leaving the Chess Palace like that had brought him great shame. And then in one tournament I came last out of sixteen competitors—with half a point. I kept turning up and losing . . . turning up, and losing . . . I fought bitterly, but somehow I just kept losing. I started hiding at home. By now I was lying to my father. Sometimes I told him that I had drawn a game, or won. My father took great pleasure from my every victory, no matter how small, because it was he who had taken me to chess in the first place and who wanted so much for me to play well. I didn’t want to hurt him by letting him find out how badly I had failed.

I picked up that wretched half point against an Indian player. The others mocked me right to my face: “That poor Indian guy thought you were some great chess talent; that’s the only reason he accepted a draw. He’d have beaten you otherwise!”

I played my last game and ran out as fast as my legs would carry me. I didn’t even look back.

I began to hate it. I began to hate chess.

The whole thing felt like one big defeat to me back then. There were the defeats by the girl who adjusted the pieces, defeats by the blind players, that beating in front of the Chess Palace, that damned half point, last place in the tournament, people making fun of me . . .

How could one bold victory against Grandmaster Suetin compensate for all that?

But one day I realized that chess could bring even greater defeats, and that was the day I heard about the death of my first coach, Shota Intskirveli. He had coached world champions, but was found dead in a house with shattered windows in the ’90s. He had died of cold and hunger . . .

When we were children he would always sit bubbly little Keti Abashidze on his knee while he advised on our game and taught us openings and tactics. Whenever I looked at bubbly little Keti Abashidze I couldn’t think straight and would lose track of whatever the coach was saying about the position of the pieces on the board.

And if ever he pitted Keti Abashidze against me I’d lose, just as I always did with the girl who adjusted the pieces.

The next time I bumped into bubbly little Keti Abashidze I had just finished university. She was as bubbly as ever. She invited me to her house in Vake. And I went. We drank tea, reminisced about our childhood, and then she said “Well, if we’re going to revisit the old days . . .” and we sat down to play. The funny thing is, she thrashed me again, then smiled wryly to herself and said “How come I always beat you?”

But then that’s how it was . . . I wasn’t really a bad player, but somehow I always lost anyway. There was no remnant of my victories left in me; my very being had been branded by my defeats, marked, burdened, defined . . . and against the backdrop of these defeats the only thing I had left was the time I had used psychological tactics to defeat Grandmaster Suetin. And so I told the story again and again, to give me confidence. I told the story so many times that gradually I got tired of telling it . . . and now I’ve put it on paper instead. I’ve put it on paper, and yet in my mind’s eye I still see Shota Intskirveli, hungry and freezing in his house with its shattered windows. And I imagine he was found sitting at his chess board, his hands turned stiff by the cold air, clutching the queen in his fist, ready to put her down on f5 or g6, about to show us a beautiful sequence of moves once played by Mikhail Tal or Bobby Fischer. . . and I imagine him not alone, but sitting there with the spirit of bubbly little Keti Abashidze perched on his knee . . .


© Shota Iatashvili. By arrangement with the author. Translation © 2012 by Elizabeth Heighway. All rights reserved.

English Georgian (Original)

I had no idea what was wrong with the girl. She’d make her move, hold her breath for a few seconds, then move her hand toward the chessboard again and touch the piece she had just put down, as if she was caressing it, or else lightly grasp the very top of the piece with her pale fingers and then turn it slightly, move it a few millimeters to one side, whisper “J’adoube” in a warm, slightly choked voice and then rest her blonde head back down on her fleshy palm.

She did this after every move. It wasn’t only her own pieces she adjusted, either; she did it to mine, too. Even when I’d placed them very, very carefully, right in the center of the square, she still adjusted them. I started to feel anxious whenever I put a piece down. I couldn’t think straight. All those options I’d considered, all those combinations I’d thought through blurred into one. By now all my attention was focused on how the girl kept moving her hand toward the piece I had just put down, touching it, caressing it, lifting it slightly into the air, then putting it back on the same square and saying in that strange voice, “J’adoube . . .”

It was a rule. Chess players are allowed to adjust their pieces, or even their opponent’s pieces, as long as they utter those magic words as they do so. If they don’t say the words the rule states they must move whichever piece they touched (if it was theirs) or capture it (if it was their opponent’s), assuming it is legal to do so. Unfortunately there was nothing in the rules about how many times a player could adjust a piece, so this girl was exercising her right on every move. In fact, sometimes even several times between moves: she would touch the white knight, or the black bishop, or both players’ pawns . . . Her hand would travel around the board, creeping up on a piece as she mumbled in a kind of trance: “J’adoube, j’adoube, j’adoube . . .” And gradually my head would get foggier and foggier, and I would start making stupid mistakes . . . and I’d lose to her every time.

I suddenly remembered this girl right in the middle of a lecture by the grandmaster Alexei Suetin on psychological preparation and the use of psychological tactics in chess. As he ran through the theory he gave us examples that illustrated his point. He gave several examples of one chess player using psychological tactics to beat another. For instance: “There was one particular player who would start staring right into the eyes of his opponent the minute he’d made his move. He would fix his gaze on them and never look away, and he would even try to return his opponent’s move as quickly as possible, just so that he could carry on staring. There’s no rule about staring at your opponent, you see, so they couldn’t lodge a complaint.”

As soon as he said it everything fell into place. I realized that this girl’s disconcerting habit of endlessly adjusting pieces was in fact a well thought-out psychological strategy designed to unsettle her opponents. Or at least that’s what I thought back then; in reality there was no way a girl of twelve could have come up with strategies like that. It was more likely some kind of neurosis—a silent compulsion to touch everything. Or maybe she’d been taught to play chess by a blind father; after all, there were plenty of blind players in our tournaments. They sat to one side and always had more spectators than anyone else, and whenever their opponent moved they would run their hands over the battlefield to work out which piece had been moved and to where. Having done so, they would fall silent and fix their lackluster gaze onto the ceiling of the playing hall, or more often onto their invisible opponent. And then they would feel around the battlefield one more time and make their move.

And quite often the blind players beat me, although not always. Sometimes, after the game, one of them would ask me to take them to the nearest bus stop. They would fold up their chess board with the hole drilled into each square and tuck it under one arm, then take my arm so that I could guide them to the bus stops in front of the Philharmonic. I would tell them the number of each bus that stopped until the one they wanted pulled up. I’d help them up into the bus and then, fresh from my defeat at the hands of a blind player, set off home . . .

Anything could happen back then in one of our Swiss-system tournaments. At one point a Russian soldier started coming. He was a ruddy-cheeked man from some remote Russian province. He came to each game straight from his garrison. As often as not he’d be late, and still out of breath as he sat himself down at the chessboard to beat every one of us, round after round . . . He beat us all: the blind players, the girl who adjusted the pieces, even our finest top-rank players and future grandmasters. He left everyone in his wake, brought us all to our knees and always emerged the victor. And then one day he went back to his garrison and that was the last we saw of him. He must have finished his national service and been sent back to whatever remote province he’d come from. He’s probably sitting there today, an old man, a drunk, who wins himself a new bottle of vodka in a game against one of the locals whenever he runs out.

Whatever made me think of that Russian soldier now? It was another Russian I was talking about: Grandmaster Suetin, giving his children’s class a talk on psychological preparation in chess and then seating them at their boards for a simultaneous game. I’m sitting there too. I make one move, then another. Grandmaster Suetin walks around, doing a tour of the room. He has twenty or twenty-five children to outwit, a whole class to bring down with a single sweep of his hand. Grandmaster Suetin is a well-built man—one might even say portly—but that’s not a problem; chess may be a sport, but it’s not like athletics where you need the right build. No, for chess you need a piercing stare, lightness of touch, and a shrewd mind. Grandmaster Suetin has all of these, and there is a certain self-confidence in the way he moves his clumsy form through the rectangle of chess tables. One thing stands out though: once or twice as he was walking toward me I looked up and noticed that behind those enormous glasses he wore perched on his nose, behind those jam-jar lenses, his eyes seemed even larger and more bulging than usual. And it was seeing those bulging eyes that suddenly gave me a devious idea! I thought about the player Grandmaster Suetin had told us about, the player who won by staring at his opponent during the match, and I suddenly realized that since such a good tactic existed, and since there was nothing an opponent could do to stop it, there was no good reason I shouldn’t use it myself, right now.

As soon as it came to me I lifted my head and looked Grandmaster Suetin in the eye. He looked down at me, made his move and turned away, seemingly unperturbed. He steered his awkward form through the room, calmly made his moves, carried on making his rounds. I intensified my gaze, boring into his back, then his head, then the side of his face. When he next came over he gave me a sideward glance, made his next move and went on his way. I looked down at the board. It was the Spanish Game. I knew very well how it played out. I made a quick decision about how to proceed, moved my piece and carried on burning a hole in his back . . .

And as I did so I thought about that girl of mine who always adjusted the pieces: “I can’t wait to play you again soon,” I thought. “I’ll show you! I’ll stare into your eyes until you’re completely flustered, you poor girl, and you won’t be able to focus on the board and your hand will start shaking and your voice will crack and you won’t be able to think of any good moves, and you won’t even manage your ‘J’adoube’ with that choked-up voice of yours, and then you’ll see, then you’ll see me get my own back, see me destroy you—no mercy! . . .”

But this was no time to be thinking about a girl. Not when I was in the middle of playing a Grandmaster. Not at this stage in the game. Not when I—normally such a quiet, polite, studious boy—had suddenly developed a daring streak, overcome my habitual embarrassment and timidity, started making my moves without hesitating, never taking my eyes off my opponent, going so far as to try and catch his gaze behind those enormous glasses. Sometimes I managed it, too, and saw in his eyes a terrible mounting rage, an awful mercilessness. And indeed, how else can he possibly respond, when he teaches his pupil a new tactic only to have the brazen young upstart turn round and use it against him not half an hour later!

We reach the middlegame. I look down at the chessboard and can hardly believe my eyes. I’ve clearly got the advantage; in fact I’m almost in a winning position. “It’s really working!” I think to myself. Grandmaster Suetin comes over, and pauses in front of my board. I look up at him stubbornly. He bends over my board and makes his move, and as he does so he leans further down toward me and hisses aggressively in my ear, but quietly so no one can hear: “Stop staring at me!”

I go green.

Suddenly I’m that straightlaced, shy, studious boy again. I bow my head and stare down at my shoes. I sense Grandmaster Suetin move away, and when he has done so I just about manage a furtive look at the board. I want to see his move. Everything around me is a blur. I focus my gaze until I can just about make out the position of the pieces. I drop my head again and stare at my shoes. I think through my options in my head, moving the pieces in my mind. I try to think how to fight back . . .

He comes toward me . . . I think I’ve got it . . .

He’s right in front of me . . . I lift my gaze, just a little, and make my move. He responds by slamming his piece down and walking away. He finishes his next round before I’ve even lifted my head. And the next. And the next. I’ve lost it. I’ve lost any advantage I once had. And I hear him hissing in my ear again: “Stop staring at me!”

And suddenly I’m angry! I’m angry! What right does he have? Why is he telling me to stop? He said it himself: I’m not breaking any rules! And now he’s breaking them! Or maybe not. Maybe he’s just trying to psych me out . . . Just like I’d been doing to him . . .

And all of a sudden I was no longer cowed, and I proudly raised my head to look at him. He was already coming toward me. And the meek yet somehow wilful stare of a little boy met the wide, open eyes of the grandmaster. He did not take his eyes off me. He came toward me and glared at me, and I realized that now was the time to stand my ground . . . and I did. He came over to my board. He stood over me. He looked down at me. He swallowed me up with his eyes. I stared back up at him. Grandmaster Suetin did not even look at the board. He stared down into my eyes, devouring me . . . I stared back at him. I was trembling, but still I stared. I didn’t blink . . .

And I did it. I outstared him. He shifted his gaze, looked down at the board, and, with a deafening bang of his piece on the board, he made his move, and turned away. By now there were only a few of us left, probably about seven. It was all over for the others. And this meant that he was coming back round to me much more quickly now. I kept staring at him, brazenly, and I played on defiantly . . . and I won.

In chess the loser shakes the winner’s hand as a sign that they are conceding defeat. It is both a custom and a question of etiquette. But there is another, unofficial way to end the game too—a less polite way, one might say—which is to tip your king over on the board when beaten.

Grandmaster Suetin tipped his king—or rather slammed his king down—on the board and walked out without shaking my hand . . .

I stared at him one last time.

It was probably the greatest victory of my life. I was never to experience another win like it.

As for the girl who always adjusted the pieces on the board, I never played her again. We played in the same tournaments, but fate—or the draw—decreed that we never played against each other. I was white when she was white, or I was ranked higher and the girl lower, or the girl higher and me lower. And I wanted to play her so badly . . . I was just itching to play her . . . I had my stare ready . . .

But each time that little blonde girl was sitting opposite somebody else, adjusting their pieces instead of mine, putting someone else off their game, or maybe—who knows?—failing to do so . . . And then one day some boys took me out of the Chess Palace and beat me up outside. No one had ever hit me before. It was my first—and worst—beating.

I can’t remember why those boys had it in for me, what it was about me they didn’t like, what I had done to them . . . but I came to the conclusion afterward that they’d been teaching me a lesson for behaving as I had. I was being punished for how I’d behaved toward Grandmaster Suetin.

Conceding the game and leaving the Chess Palace like that had brought him great shame. And then in one tournament I came last out of sixteen competitors—with half a point. I kept turning up and losing . . . turning up, and losing . . . I fought bitterly, but somehow I just kept losing. I started hiding at home. By now I was lying to my father. Sometimes I told him that I had drawn a game, or won. My father took great pleasure from my every victory, no matter how small, because it was he who had taken me to chess in the first place and who wanted so much for me to play well. I didn’t want to hurt him by letting him find out how badly I had failed.

I picked up that wretched half point against an Indian player. The others mocked me right to my face: “That poor Indian guy thought you were some great chess talent; that’s the only reason he accepted a draw. He’d have beaten you otherwise!”

I played my last game and ran out as fast as my legs would carry me. I didn’t even look back.

I began to hate it. I began to hate chess.

The whole thing felt like one big defeat to me back then. There were the defeats by the girl who adjusted the pieces, defeats by the blind players, that beating in front of the Chess Palace, that damned half point, last place in the tournament, people making fun of me . . .

How could one bold victory against Grandmaster Suetin compensate for all that?

But one day I realized that chess could bring even greater defeats, and that was the day I heard about the death of my first coach, Shota Intskirveli. He had coached world champions, but was found dead in a house with shattered windows in the ’90s. He had died of cold and hunger . . .

When we were children he would always sit bubbly little Keti Abashidze on his knee while he advised on our game and taught us openings and tactics. Whenever I looked at bubbly little Keti Abashidze I couldn’t think straight and would lose track of whatever the coach was saying about the position of the pieces on the board.

And if ever he pitted Keti Abashidze against me I’d lose, just as I always did with the girl who adjusted the pieces.

The next time I bumped into bubbly little Keti Abashidze I had just finished university. She was as bubbly as ever. She invited me to her house in Vake. And I went. We drank tea, reminisced about our childhood, and then she said “Well, if we’re going to revisit the old days . . .” and we sat down to play. The funny thing is, she thrashed me again, then smiled wryly to herself and said “How come I always beat you?”

But then that’s how it was . . . I wasn’t really a bad player, but somehow I always lost anyway. There was no remnant of my victories left in me; my very being had been branded by my defeats, marked, burdened, defined . . . and against the backdrop of these defeats the only thing I had left was the time I had used psychological tactics to defeat Grandmaster Suetin. And so I told the story again and again, to give me confidence. I told the story so many times that gradually I got tired of telling it . . . and now I’ve put it on paper instead. I’ve put it on paper, and yet in my mind’s eye I still see Shota Intskirveli, hungry and freezing in his house with its shattered windows. And I imagine he was found sitting at his chess board, his hands turned stiff by the cold air, clutching the queen in his fist, ready to put her down on f5 or g6, about to show us a beautiful sequence of moves once played by Mikhail Tal or Bobby Fischer. . . and I imagine him not alone, but sitting there with the spirit of bubbly little Keti Abashidze perched on his knee . . .


© Shota Iatashvili. By arrangement with the author. Translation © 2012 by Elizabeth Heighway. All rights reserved.

ჩემი საჭადრაკო ნოველა

ვერ ვხვდებოდი, რა ჭირდა იმ გოგოს. სვლას გააკეთებდა, რამდენიმე წამით გაილურსებოდა, მერე ისევ წაიღებდა ხელს დაფისკენ, გადადგმულ ფიგურას შეეხებოდა, მოეფერებოდასავით, ან სულაც თავში მსუბუქად წაუჭერდა ქათქათა თითებს, ოდნავ დააბზრიალებდა, სულ რამდენიმე მილიმეტრით გადააჩოჩებდა, ვასწორებო, თბილი და მოგუდული ხმით ამოიჩურჩულებდა და კვლავ თავის ქერათმიან თავს ჩამოაყრდნობდა ხოლმე ფუმფულა ხელისგულს.
ყოველი სვლის შემდეგ ასე იქცეოდა. მხოლოდ საკუთარს კი არა, ჩემს ფიგურებსაც ასწორებდა. ასწორებდა მაშინაც, როცა ძალიან, ძალიან ზუსტად ვდგამდი მათ უჯრის ცენტრში. ვდგამდი და მღელვარება მიპყრობდა. აზრი მებნეოდა, გათვლილი ვარიანტები და მოფიქრებული კომბინაციები ერთმანეთში მერეოდა. მთელი ჩემი ყურადღება მასზე გადადიოდა, რომელსაც წამი-წამზე ჩემს მიერ გადანაცვლებული ფიგურისკენ უნდა წაეღო ხელი, შეხებოდა, მოალერსებოდა, ოდნავ ჰაერშიც კი აეწია, მერე ისევ იმ უჯრაზე დაედგა და თავისი იდუმალი ხმით ეთქვა – ვასწორებო . . . 
ეს წესი იყო. მოჭადრაკეს შეეძლო გინდ საკუთარი, გინდ მოწინააღმდეგის ფიგურა გაესწორებინა, ოღონდ ამ მომენტში ეს ჯადოსნური სიტყვა უნდა ამოეთქვა. თუ ეს სიტყვა არ დასცდებოდა, მაშინ იძულებული შეიქნებოდა, განასწორები ფიგურით გაეკეთებინა მორიგი სვლა ან მოწინააღმდეგის ხელმონაკიდი ფიგურა მოეკლა, თუკი ამის პრაქტიკული შესაძლებლობა იარსებებდა. გასწორებაზე ლიმიტი სამწუხაროდ არ იყო დაწესებული, ამიტომ ის გოგოც ამ უფლებას ყველა სვლაზე იყენებდა. ზოგჯერ სვლასა და სვლას შორის რამდენიმეჯერაც: ხან თეთრ მხედარს შეავლებდა ხელს, ხან შავ კუს, ხანაც ორივე ფერის პაიკებს . . . დაუვლიდა, ელაციცებოდა მათ და მოჯადოებულივით ბურტყუნებდა: ვასწორებ, ვასწორებ, ვასწორებო . . . მე კი ნელ-ნელა ტვინი მემღვრეოდა, უხეშ შეცდომებს ვუშვებდი და მუდამ ვმარცხდებოდი მასთან.
ეს გოგო გამახსენდა, როცა დიდოსტატმა სუეტინმა ლექცია წაგვიკითხა მოჭადრაკის ფსიქოლოგიურ მომზადებაზე. ფსიქოლოგიურ მომზადებასა და ფსიქოლოგიურ ზემოქმედებაზე. თეორიულად გვიხსნიდა, თან ამავე დროს თვალსაჩინო მაგალითებიც მოჰყავდა. არაერთი მაგალითი მოიყვანა იმისა, ფსიქოლოგური ზემოქმედებით თუ როგორ დაამარცხა ერთმა მოჭადრაკემ მეორე. მათ შორის ასეთიც მოგვითხრო: ერთი მოჭადრაკე სვლას როგორც კი გააკეთებდა, მეტოქეს თვალებში მიაშტერდებოდაო.
დაჟინებით უყურებდა, მზერას არ აშორებდაო. ის კი არადა, მოწინააღმდეგე როგორც კი საპასუხოდ დაძრავდა ფიგურას, ცდილობდა, რაც შეიძლება მალე ეპასუხა, რომ კვლავ თვალი თვალში გაეყარაო. მოწინააღმდეგეს რომ შეხედო, ეს არანაირი წესით არაა აკრძალული და ისიც ვერ გააპროტესტებდაო. მან კი ამ გზით მეტოქე წყობიდან გამოიყვანა და დაამარცხაო.
თქვა თუ არა ეს, მაშინვე ყველაფერი დღესავით ნათელი გახდა ჩემთვის. მივხვდი, რომ ეს გაუთავებელი, გულისშემაღონებელი გასწორებები ფსიქოლოგიური ზეწოლის კარგად შემუშავებული მისი მეთოდი იყო. უფრო სწორად, მაშინ ასე ვიწამე, თორემ რა მეთოდები უნდა ჰქონოდა შემუშავებული თორმეტიოდე წლის გოგონას? ეს ალბათ უფრო ნევროზი იყო. მისი ჩუმი ნევროზი, ყველაფრისთვის ხელის წატანების ნევროზი. ანდა ვინ
იცის, იქნებ მამა ყავდა უსინათლო და მან ასწავლა ჭადრაკის თამაში? უსინათლოები ხომ მუდამ თამაშობდნენ ჩვენს ტურნირებში, ცალკე ისხდნენ, ყოველთვის მეტი მაყურებელიც ყავდათ და მოწინააღმდეგე სვლას რომ გააკეთებდა, საბრძოლო ველის თავზე ხელებს ააფათურებდნენ ხოლმე, რათა მიმხვდარიყვნენ, თუ რომელი ფიგურა საიდან ამოარჭო და სად ჩაარჭო მეტოქემ. ამას რომ გაარკვევდნენ, გაყუჩდებოდნენ, და ისხდნენ ასე, გატვრენილები, დარბაზის ჭერისკენ, ან უფრო ხშირად, უხილავი მოწინააღმდეგისკენ ამღვრეულმზერამიმართულები. მერე ისევ ააფათურებდნენ ხელებს
საბრძოლო ველის თავზე და საკუთარ სვლას გააკეთებდნენ.
სულმუდამ არა, მაგრამ უსინათლოებთანაც ხშირად ვაგებდი. ხანდახან, პარტია რომ დასრულდებოდა, უახლოეს გაჩერებამდე მიყვანას მთხოვდნენ. თავიანთ დაჩვრეტილუჯრებიან ჭადრაკის დაფას დახურავდნენ, ამოიიღლიავებდნენ, გამოვდებდი მეც ხელკავს და მიმყავდა ფილარმონიასთან. ჩამომდგარი ავტობუსების ნომრებს ვუკაკლავდი, სანამ სასურველი ავტობუსი არ გამოჩნდებოდა. ასვლაშიც დავეხმარებოდი და გავუყვებოდი ხოლმე სახლისკენ გზას უსინათლოსთან დამარცხებული . . .
რა არ ხდებოდა მაშინ შვეიცარული წესით მიმდინარე ჩვენს ტურნირებზე. რუსი
სალდათი გამოგვეცხადა ერთხელ, ლოყებღაჟღაჟა, ეტყობა რუსეთის რომელიღაც
დაკარგული პროვინციიდან იყო. პირდაპირ გარნიზონიდან მორბოდა, აგვიანებდა
ხშირადაც, აქოშინებული მიუჯდებოდა დაფას და გვიგებდა ყველას, პარტიას პარტიაზე . . .
უსინათლოებსაც უგებდა, ფიგურების გამსწორებელ გოგოსაც, ჩვენს საუკეთესო პირველთანრიგოსნებსაც და ოსტატობის კანდიდატებსაც. რიხინ-რიხინით ჩამოიტოვა
ყველა, შეგვარცხვინა და გაიმარჯვა. წავიდა მერე ისევ თავის გარნიზონში და აღარ
გამოჩენილა. როგორც ჩანს, სამხედრო სამსახურის ვადა დაუმთავრდა მალე და მიაბრუნეს
თავის დაკარგულ პროვინციაში. ზის ახლა ალბათ იქ, უკვე მობერებული, ლოთობს და თუ
გაუჭირდა, ბოთლ არაყზე უგებს ხოლმე მაზიანს ჭადრაკის მოყვარულ თანაქალაქელებს თუ თანასოფლელებს.
რამ გამახსენა ახლა ეს რუსის სალდათი, როცა სულ სხვა რუსზე მინდოდა მომეთხრო, აი იმ დიდოსტატ სუეტინზე, მოჭადრაკეთა ფსიქოლოგიურ მომზადებაზე რომ წაგვიკითხ  ლექცია და მერე ერთობლივი თამაშის სეანსზეც დაგვსხა ყურფიჩორა ბავშვები. ვზივარ მეც და გავაკეთე ერთი სვლა, გავაკეთე მეორე. დადის დიდოსტატი სუეტინი, წრეებს ურტყამს, ოცი თუ ოცდახუთი ბავშვისთვის აქვს ბოლომდე ჭკუა სასწავლები, ერთი ხელის მოსმით უნდა გაგვიმკლავდეს ყველას. ზორბაა დიდოსტატი სუეტინი, შეიძლება ასეც ითქვას, რომ ზონზროხაცაა, მაგრამ ეგ არაფერი – სპორტი კია ჭადრაკი, მაგრამ მძლეოსნობა არაა, ტანის კარგი მოყვანილობა რომ იყოს აუცილებელი . . . მახვილი მზერა
სჭირდება მას კაი სპორტსმენობისთვის, ხელის მსუბუქი მოძრაობები და გამჭრიახი ტვინი. აქვს ეს ყველაფერი დიდოსტატ სუეტინს და თავდაჯერებულად მოძრაობს თავისი მოუქნელი ტანით საჭადრაკო მაგიდებით შექმნილ მართკუთხედში. ერთი კია, ორიოდეჯერ რომ მომიახლოვდა და ავხედე, რაღაცნაირად ძალიან დიდლინზებიანი, უზარმაზარი სათვალე აქვს ჩამოკოსებული ცხვირზე და ამ სათვალის მიღმა მეტისმეტად გადიდებული და დაყვლეპილი ჩანს მისი თვალები. და ამ დაყვლეპილმა თვალებმა იყო, რომ მიმახვედრა უცებ საძაგელ რამეს! მეტოქეს მთელი პარტიის განმავლობაში თვალებში უყურებდა და ასე დაამარცხაო, რომ მითხრა დიდოსტატმა სუეტინმა, უცებ
გავიფიქრე, რაკი არსებობს ეგეთი მეთოდი და გამოცდილია და თან მეტოქე შარს ვერ მოგდებს ვერანაირად, ვითომ რატომ არ უნდა გამოვიყენო ეს წესი ახლავე მეთქი! გავიფიქრე და ავწიე მაშინვე თავი, თვალი თვალში გავუყარე დიდოსტატ სუეტინს. ჩამომხედა, გააკეთა სვლა და მიტრიალდა უდარდელად. მოძრაობს თავისი ტლანქი ტანით, აკეთებს არხეინად სვლებს, ასრულებს მორიგ წრეს. ვუყურებ დაძაბული
მზერით, ვუბურღავ ხან ზურგს, ხან კეფას, ხან სახის პროფილს. რომ მომიახლოვდა, კი გადმომხედა რაღაც ირიბულად, გააკეთა მორიგი სვლა და გააგრძელა თავისი გზა. დავხედე დაფას, ესპანური პარტიაა, კარგად ვიცი მისი ასავალ-დასავალი, უცებ მივიღე გადაწყვეტილება, რომელი ვარიანტი ავირჩიო, გადავანაცვლე ფიგურა და გავუგრძელე მის ზურგს ბურღვა . . .
ფიგურების გამსწორებელი ჩემი გოგო მახსენდება თან. და ვფიქრობ გულში: ნეტა მალე შემახვედრა ისევ შენთან, გიჩვენებ მე შენ სეირს! რომ გაგიხვრიტავ თვალებს და რომ დაირცხვენ შე საწყალო გოგო და რომ დაფასაც ვერ შეხედავ წესიერად და რომ აგიკანკალდება ხელიც და ხმაც და ვერც სვლას გააკეთებ ხეირიანს და ვერც „ვასწორებ“- ს იტყვი მაგ აკანკალებული ხმით, მაშინ ნახე, როგორ ვიყრი ჯავრს შენზე, როგორ გაგანადგურებ უმოწყალოდ . . . თუმცა რა დროს ის გოგოა, როცა დიდოსტატ სუეტინს ვეთამაშები და თანაბარი ბრძოლა მიდის უკვე მიტელშპილში, და მეც, უცებ გათავხედებული ეს წესიერი ბიჭი, ხუთოსანი და ზრდილობიანი, ძალიან გაუბედავი და აი, ისეთი, რაღაც სისულელეების გამო სირცხვილისაგან სულ სახე რომ მელეწება ხოლმე, სწრაფად ვაკეთებ სვლებს და მზერას
არ ვაშორებ მეტოქის მოუხეშავ ტან-ფეხს, უფრო კი ვცდილობ, მისი დიდრონი სათვალის მიღმა მისი მზერა დავიჭირო და ხანდახან ვახერხებ კიდეც ამას, და მის თვალებში საშინელ გაცეცხლებას, საშინელ სისასტიკეს ვკითხულობ. აბა როგორი ასატანია, როცა ვიღაც ლაწირაკს კეთილი გულით ასწავლი რაღაცას და ის კიდევ ნახევარი საათის შემდეგ შენგან ახლადნასწავლი ამ მეთოდით უტიფრად შეგებრძოლება! გადავცდით ლამისაა მიტელშპილს. დავყურებ დაფას და არ მეჯერება, აშკარად უკეთესი პოზიცია მაქვს უკვე, თითქმის მოსაგები. „ამართლებს მეთოდი!“ – ვფიქრობ გულში. დიდოსტატი სუეტინი კი მიახლოვდება, ყოვნდება ჩემს დაფასთან, მე მას ჯიუტი მზერით ავყურებ, ის დაფისკენ იხრება, სვლას აკეთებს, სვლის გაკეთების მომენტში კიდევ უფრო იწევს ჩემსკენ და ისე, რომ ვერავინ გაიგონოს, ყურში ჩუმად და აგრესიულად ჩამსისინებს:
– Не смотри мне в глаза!
დავიზაფრე.
წესიერმა, მორცხვმა, ხუთოსანმა ბიჭმა თავი დავხარე, ჩემს ფეხსაცმელებს ჩავყურებ. ვგრძნობ, როგორ მოძრაობს დიდოსტატი სუეტინი. რომ მომშორდა, ძლივს გავბედე და მზერა გავაპარე დაფისკენ. მინდა, მისი გაკეთებული სვლა დავინახო. ბუნდოვანია ირგვლივ ყველაფერი. დავძაბე მზერა და ძლივს აღვიქვი ფიგურების განლაგება. ისევ დავხარე თავი და საკუთარ ფეხსაცმელებს ჩავყურებ. ზეპირად ვთვლი ვარიანტებს, გონებაში ვამოძრავებ ფიგურებს. ვცდილობ, ასეთნაირად მოვიფიქრო, როგორ
შევებრძოლო . . .
მიახლოვდება . . . მოვიფიქრე მგონი . . .
მომიახლოვდა . . . დადგა ჩემს წინ . . . ავწიე ოდნავ მზერა და გავაკეთე სვლა. მიპასუხა
ფიგურის დაბრახუნებით და გამეცალა. დაარტყა შემდეგი წრეც ისე, რომ თავი არ ამიწევია . . . და მგონი მესამეც . . . გაუარესდა თვალსა და ხელს შუა ჩემი პოზიცია. ვკარგავ მოპოვებულ უპირატესობას. არადა ყურში ისევ მისი ჩასისინება მიდგას: „Не смотри мне в глаза!“
და გავბრაზდი! უცებ! რა უფლება აქვს! რატომ მიკრძალავს? განა თვითონ არ მითხრა, რომ წესებს არ ვარღვევ?! ეს თვითონ არღვევს ახლა! შეიძლება არ არღვევს, მაგრამ ფსიქოლოგიური ზემოქმედება უნდა რომ მოახდინოს ჩემზე . . . არადა, აქამდე მე ვახდენდი მასზე ფსიქოლოგიურ ზემოქმედებას . . .
და დარცხვენილი თავი უცებ ამაყად ავწიე, რათა შემეხედა. ის უკვე ჩემსკენ მოემართებოდა. და მისი დაჭყეტილი თვალები პატარა ბიჭის თითქოსდა უწყინარ, მაგრამ ამავე დროს უჯიათ მზერას შეეფეთა. თვალი არ მოუცილებია. მოემართებოდა და მიყურებდა. გაშმაგებული მზერით. და მივხვდი, რომ სწორედ ახლა უნდა გამეძლო . . .
და გავუძელი. დაფასთან მოვიდა. თავზე დამადგა. დამყურებდა. თვალებით მჭამდა. მეც ავყურებდი. დიდოსტატი სუეტინი დაფას არც კი ავლებდა მზერას. მე ჩამცქეროდა თვალებში და მჭამდა. მეც ავცქეროდი. ვძრწოდი, მაგრამ ავცქეროდი, თვალს არ
ვახამხამებდი . . .
და ვაჯობე. მზერა მომაშორა და დაფას დახედა, ყურისწამღები დაბრახუნებით გააკეთა სვლა და მიბრუნდა. უკვე ცოტანი ვიყავით დარჩენილები. ალბათ ასე შვიდნი. დანარჩენებისთვის ბოლო მოეღო. ყოფა ეტირა. ამიტომ უფრო სწრაფ-სწრაფად მოდიოდა ჩემთან. ურცხვად ვუმზერდი და უტიფრად ვეთამაშებოდი . . . და მოვუგე. დამარცხებული გამარჯვებულს ხელს ართმევს ჭადრაკში. ეს დანებების ნიშანია. მიღებული, ცივილური ჟესტია. თუმცა „არაოფიციალურად“, ასე ვთქვათ, უზრდელურად,
სხვანაირადაც შეიძლება: როცა მარცხდები, შენი მეფე უნდა წააქციო დაფაზე. დიდოსტატმა სუეტინმა თავისი მეფე წააქცია დაფაზე, უფრო სწორად, თავისი მეფე დააბრეხვა და ხელის ჩამოურთმევლად გამშორდა . . . მე მას ბოლო მზერა გავაყოლე . . . ეს ალბათ ჩემი ყველაზე დიდი გამარჯვება იყო ცხოვრებაში. ამის მერე გამარჯვების მსგავსი განცდაც კი არასოდეს მქონია. ის გოგო კი, რომელიც ფიგურებს ასწორებდა დაფაზე, ერთხელაც აღარ შემხვედრია. ვთამაშობდით ერთ ტურნირებში, მაგრამ ბედისწერა, ანუ კენჭისყრა მასთან აღარ მკვეთდა. ის მარცხნივ, მეც მარცხნივ . . . ის ზემოთ, მე ქვემოთ . . . ის ქვემოთ, მე ზემოთ . . . არადა, როგორ მინდოდა . . . ხელები მექავებოდა . . . მზერა მზად მქონდა . . . ქერა გოგო კი იჯდა სხვათა პირისპირ და მათ უსწორებდა ფიგურებს . . . სხვები გამოყავდა, ან ვინ იცის, იქნებ ვერც გამოყავდა წყობიდან . . . მერე ვიღაც ბიჭებმა გამიყვანეს „ჭადრაკის სასახლიდან“ და იქვე ახლოს მცემეს. ასე აქამდე არავის არასდროს ვუცემივარ. ეს ჩემი პირველი და ყველაზე მაგარი გალახვა იყო.
ვერაფრით ვიხსენებ, რას მერჩოდნენ ის ბიჭები, რა არ მოეწონათ ჩემი, რა დავუშავე . . . მაგრამ სულ მომყვებოდა მას მერე განცდა, რომ იმ საქციელის გამო დავისაჯე. დავისაჯე იმისთვის, რომ დიდოსტატ სუეტინს ცუდად მოვექეცი.
და ჭადრაკისთვის თავის დანებება და „ჭადრაკის სასახლიდან“ ჩემი გაქცევაც საშინლად სამარცხვინო იყო. ერთ-ერთ ტურნირში თექვსმეტ მონაწილეს შორის ბოლო ადგილზე გავედი ნახევარი ქულით. მივდიოდი და ვაგებდი . . . მივდიოდი და ვაგებდი . . .
გამწარებული ვიბრძოდი, მაგრამ მაინც რატომღაც სულ ვაგებდი . . . სახლში ვმალავდი. მამაჩემს ვატყუებდი სტუდენტი ბიჭი, ხანდახან ვეუბნებოდი, რომ ყაიმით დავასრულე პარტია, ან მოვიგე. მამაჩემს იმიტომ, რომ მან მიმიყვანა პირველად ჭადრაკზე, და ძალიან უნდოდა, რომ კარგად მეთამაშა, საოცრად უხაროდა ჩემი ყოველი პატარა წარმატება და ამიტომ მეც არ მინდოდა, ჩემი ასეთი ჩაფლავების ამბავი გაეგო, გული სტკენოდა. ის საცოდავი ნახევარი ქულაც ვიღაც ინდოელთან ავიღე. პირში დამცინოდნენ უკვე: იმ საწყალ ინდოელს ვიღაც მაგარი ეგონე და იმიტომ შეგითანხმდა ყაიმზე, თორემ ისიც
მოგიგებდაო . . .
ვითამაშე ბოლო პარტია და კისრისტეხით გამოვიქეცი. გახედვა აღარ მინდოდა იქით. შემძულდა. ლამის შემძულდა მაშინ ჭადრაკი. ერთი მთლიანი მარცხი იყო მაშინ იგი ჩემთვის: დამარცხებები ფიგურების გამსწორებელ გოგოსთან, დამარცხებები უსინათლოებთან, გალახვა „ჭადრაკის სასახლის“ წინ, ნახევარი
ქულა, ბოლო ადგილი და დაცინვები . . . რას გადაწონიდა ყოველივე ამას ერთი თავხედური გამარჯვება დიდოსტატ სუეტინთან? მაგრამ ჭადრაკი ამაზე მეტი დამარცხებაც რომ იყო, მაშინ მივხვდი, როცა ჩემი პირველი მწვრთნელის, შოთა ინწკირველის სიკვდილის ამბავი გავიგე. ჩემპიონების აღმზრდელი 90-იან წლებში ფანჯრებჩალეწილ სახლში იპოვეს მკვდარი. მშიერი და გაყინული
მომკვდარიყო . . .
პატარებს რომ გვამეცადინებდა, ცქრიალა ქეთი აბაშიძეს ჩამოისვამდა მუხლზე ხანდახან და ასე გვირჩევდა პარტიებს, ასე გვასწავლიდა დებიუტებს და საჭადრაკო ხრიკებს. მე ამ ცქრიალა ქეთი აბაშიძეს რომ ვხედავდი, გონება მეფანტებოდა და ბოლომდე ვერც მივყვებოდი პოზიციურ ანალიზში მწვრთნელს.
და თუ ის მეტოქედ ცქრიალა ქეთი აბაშიძეს დამისვამდა, როგორც წესი, ვაგებდი ხოლმე, ისევე როგორც ფიგურების გამსწორებელ გოგოსთან. სტუდენტობადასრულებული ბიჭი ვიყავი, ისევ რომ გადავეყარე სადღაც ცქრიალა ქეთი აბაშიძეს. კვლავაც საოცრად ცქრიალა იყო. ვაკეში, სახლში ამიპატიჟა, მეც ავყევი. ჩაი დავლიეთ, ბავშვობა გავიხსენეთ, მერე, თუ გახსენებაა, გახსენება იყოსო და დაფასაც მივუსხედით. რა გასაკვირია, რომ კვლავაც გამანადგურა, ჩაიღიმა თან და მგონი ასეც კი მითხრა: რაა ეს, რომ სულ გიგებო . . .
ასე იყო . . . თითქოს არ ვიყავი სუსტი, მაგრამ თითქოს სულ მამარცხებდნენ. არაფერი რჩებოდა გამარჯვებებისგან, დამარცხებები კი სულს მიდაღავდა, მიღადრავდა, მამძიმებდა, მცვლიდა . . . და ამ დამარცხებების ფონზე ისღა დამრჩენოდა, მომეყოლა, თუ როგორ დავამარცხე დიდოსტატი სუეტინი ფსიქოლოგიური ზემოქმედებით.
მეც ვყვებოდი და ვყვებოდი . . . გულს ვიკეთებდი. იმდენჯერ მოვყევი, რომ თანდათან მოყოლაც მომბეზრდა და აი, უკვე დავწერე კიდეც. დავწერე, მაგრამ თვალწინ ახლა მაინც შოთა ინწკირველი მიდგას, მშიერი და ფანჯრებჩალეწილ სახლში გაყინული. და მგონია, ჭადრაკის დაფასთან მიმჯდარი იპოვეს, ჰაერში გაშეშებული ხელით და მუჭში მოქცეული ლაზიერით, რომელიც f5-ზე თუ g6-ზე უნდა დაესვა და ჩვენთვის მიხეილ ტალის ან რობერტ ფიშერის ლამაზი კომბინაცია ეჩვენებინა . . .
და იპოვეს მარტოსული კი არა, არამედ მის მუხლზე შემოსკუპებულ ცქრიალა ქეთი აბაშიძის ლანდთან ჩახუტებული . . .
მუხათწყარო, აგვისტო, 2011.

Read Next

Three wooden boats float in a foggy green pool of water